Gần một nửa người trưởng thành ở Mỹ và 70%  người cao tuổi từ 71 tuổi trở lên uống vitamin .Khoảng một phần ba trong số họ sử dụng viên uống Multivitamin (vitamin tổng hợp). Câu hỏi đặt ra liệu điều đó có thực sự cần thiết không?

Thiếu chất dinh dưỡng trong chế độ ăn uống có thể gây ra nhiều bệnh lý như bệnh scorbut ( scurvy) ( do thiếu vitamin C), Beri-beri ( thiếu vitamin B1), bệnh Pellagra ( thiếu vitamin B3) và bệnh còi xương ( thiếu vitamin D).Tình trạng thiếu các chất dinh dưỡng rất hiếm gặp ở Mỹ và các nước phát triển khác. Việc bổ sung vitamin thực sự cần thiết trong một số trường hợp nhất định như thiếu hụt do dinh dưỡng kém trong thời gian dài hoặc kém hấp thụ do hệ tiêu hóa của cơ thể hoạt động không bình thường.

Bài viết này sẽ thảo luận việc sử dụng vitamin tổng hợp ( chứa khoảng 26 loại vitamin và khoáng chất khác nhau ). Các loại vitamin được sử dụng trong những tình huống nào,những mặt lợi ích và có hại khi bổ sung thêm chất dinh dưỡng từ một viên thuốc nếu chế độ ăn uống đã đầy đủ.

Những người nào có nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng?

Những người có chế độ ăn uống lành mạnh vitamin tổng hợp có thể không có hoặc có rất ít lợi ích. Một chế độ ăn uống bao gồm nhiều trái cây , rau xanh, ngũ cốc, nguồn protein và chất béo lành mạnh sẽ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể con người. Nhưng không phải ai cũng được ăn một chế độ ăn lành mạnh. Một số người Mỹ nhận được nhận được vitamin và khoáng chất thấp hơn số lượng cần thiết theo tiêu chí do Học viện Y khoa Quốc gia đặt ra. Hơn 90% người Mỹ nhận được ít hơn so với nhu cầu ước tính đối với vitamin D và vitamin E chỉ từ các nguồn thực phẩm.

Một số nhóm có nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng:

• Người cao tuổi: có nguy cơ ăn uống kém do khó nhai, nuốt thức ăn, thay đổi khẩu vị do dùng nhiều loại thuốc, do sống một mình cô đơn làm giảm cảm giác thèm ăn.Những người này gặp khó khăn trong việc hấp thụ vitamin B12 từ thực phẩm. Học viện Y khoa Quốc gia khuyến cáo những người trên 50 tuổi nên ăn thực phẩm bổ sung vitamin B12 hoặc uống vitamin B12 để hấp thụ tốt hơn từ các nguồn thực phẩm.
• Mang thai: cung cấp đủ folate, vitamin nhóm B đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai. Cung cấp đủ folate có thể giúp giảm nguy cơ khiếm khuyết trong sự hình thành ống tủy sống và dị tật nứt đốt sống ở thai nhi. Để folate có hiệu quả thường được sử dụng trước khi mang thai và trong vài tuần đầu tiên trong quá trình thụ thai. Đó là lý do tại sao Trung tâm Kiếm soát và phòng ngừa dịch bệnh khuyến cáo tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ( từ 15 đến 45 tuổi ) nên dùng 600 microgam axit folic mỗi ngày. Các chất dinh dưỡng quan trọng khác cho thai kỳ như sắt, canxi, vitamin D và DHA- có sẵn trong vitamin tổng hợp trước khi sinh.
• Kém hấp thu : Bất kỳ nguyên nhân cản trở quá trình tiêu hóa bình thường đều có thể làm tăng nguy cơ kém hấp thu một hoặc một số chất dinh dưỡng: Bệnh celiac, Viêm loét đại tràng, Xơ nang, Cắt bỏ dạ dày để giảm cân, Thủ thuật Whipple liên quan đến nhiều cơ quan tiêu hóa. Tình trạng nôn và tiêu chảy nặng ngăn cản quá trình hấp thu chất dinh dưỡng. Nghiện rượu ngăn cản hấp thu các chất dinh dưỡng gồm một số vitamin B và vitamin C.

• Một số loại thuốc : Một số thuốc lợi tiểu thường được kê đơn để hạ huyết áp có thể làm cạn kiệt nguồn dự trữ magie , kali và canxi của cơ thể . Thuốc ức chế bơm proton ngăn cản sự hấp thụ vitamin B12 và có thể cả canxi, magie. Levodopa và carbidopa ( kê đơn trong bệnh Parkinson) làm giảm hấp thu các vitamin B6, B12 và folate.

Nên chọn loại Multivitamin (vitamin tổng hợp) nào?

Multivitamin (Vitamin tổng hợp) có nhiều dạng ( viên nén, viên nang, chất long, dạng bột ) và được đóng gói dưới dạng hỗn hợp các chất dinh dưỡng cụ thể ( phức hợp B, canxi, vitamin D ) hoặc dưới dạng vitamin tổng hợp.

Thực phẩm bổ sung là một ngành công nghiệp trí giá hàng tỷ đô la với nhiều nhãn hàng của các thương hiệu khác nhau cho người sử dụng lựa chọn. Việc lựa chọn giữa thương hiệu đắt tiền và thương hiệu chung đều mang kết quả như nhau. Nên tìm sản phẩm có lượng cho phép hàng ngày được đề xuất và có dấu phê duyệt của Dược phẩm Hoa Kỳ ( USP) trên nhãn . USP cũng tiến hành một số thử nghiệm để xác nhận viên thuốc không  có chứa kim loại nặng, thuốc trừ sâu, được sản xuất trong các điều kiện hợp vệ sinh và quy định.

Cho nên cần xem xét các yếu tố sau trước khi bắt đầu dùng vitamin hoặc bất kỳ loại vitamin bổ sung nào.

Lý do nên sử dụng vitamin tổng hợp:

• Chế độ ăn hạn chế và ăn uống kém 
• Chế độ ăn kiêng hạn chế trong hơn một tuần ( chế độ ăn lỏng sau khi phẫu thuật hoặc chế độ ăn kiêng với mục tiêu giảm cân ) 
• Mắc bệnh giảm hấp thu chất dinh dưỡng của cơ thể ☺bệnh celiac, viêm loét đại tràng) hoặc phẫu thuật làm cản trở quá trình hấp thu chất dinh dưỡng( phẫu thuật cắt dạ dày, thủ thuật Whipple).
• Nhu cầu dinh dưỡng tăng: mang thai 
• Không thể ăn một chế độ ăn cân bằng mỗi ngày như làm việc nhiều quá bận rộn.

Những lý do có thể không cần cung cấp vitamin tồng hợp:

• Ăn uống tốt nhưng lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi ( hay tham khảo bác sỹ để tìm nguyên nhân gây ra tình trạng này ).
• Thực hiện chế độ ăn uống kiêng khá tốt nhưng muốn cải thiện sức khỏe nên cần bổ sung thêm một số chất dinh dưỡng từ vitamin.
• Loãng xương cần nhiều canxi hơn, hoặc do thiếu máu do thiếu sắt ( trong trường hợp này cần bổ sung sắt ,canxi không cần bổ sung vitamin tổng hợp) 

Nếu không chắc về việc bổ sung chất dinh dưỡng bạn nên tham khảo ý kiến của bác sỹ đánh giá tình trạng thiếu chất dinh dưỡng trong chế độ ăn của bạn . Từ đó đưa ra các giải pháp cải thiệ chất lượng bữa ăn hoặc có thể bổ sung một hoặc nhiều loại vitamin. Bạn nên thông báo tất cả các chất bổ sung đang dùng trong trường hợp có khả năng tương tác thuốc. 

Không nên dùng liều lớn ( gấp rất nhiều lượng cho phép hàng ngày được khuyến cáo ) của vitamin. Điều nay có khả năng cản trở sự hấp thụ các chất dinh dưỡng hoặc thuốc khác hoặc có thể độc hại nếu dùng quá liều trong một thời gian.

Hãy cảnh giác với các nhãn vitamin bổ sung thu hút bạn bằng khẩu hiệu “ hỗ trợ sức khỏe hoặc sản xuất năng lượng hoặc làn da và mái tóc khỏe mạnh”. Đây là những tuyên bố mang tính tiếp thị chứ không dành riêng cho bản thân chất bổ sung. Hãy cảnh giác với các loại vitamin có chứa chất bổ sung như thảo mộc và thực vật thường thiếu nghiên cứu về tác dụng lâu dài và tác dụng tiềm ẩn.

Vitamin tổng hợp và sức khỏe

Cần có nhiều nghiên cứu dài hạn về lượng vitamin và khoáng chất hấp thụ tối ưu để ngăn ngừa các bệnh mãn tính.

Không có gì bàn cãi rằng vitamin tổng hợp rất quan trọng khi các nhu cầu về chất dinh dưỡng không được đáp ứng thông qua chế độ ăn uống đơn thuần. Có rất nhiều tranh luận liệu vitamin có cần thiết khi đã thực hiện chế độ ăn đầy đủ để ngăn ngừa tình trạng thiếu chất dinh dưỡng vì một số nghiên cứu đã chỉ việc bổ sung vitamin và vi chất không mang lại lợi ích mà thậm chí có hại.

Sau khi xem xét 26 nghiên cứu thuần tập và lâm sàng , Lực lượng Đặc nhiệm Dịch vụ Dự phòng Hoa Kỳ đã kết luận không có đủ bằng chứng về bất kỳ lợi ích nào của vitamin tổng hợp hoặc từng loại vitamin với việc phòng ngừa ban đầu bệnh tim mạch hoặc ung thư ở người trưởng thành  khỏe mạnh, đủ chất dinh dưỡng.

Đối với bệnh ung thư cần những nghiên cứu dài hạn mới mang lại nhiều thông tin. Các nghiên cứu sau đây đã xem xét tác dụng của vitamin tổng hợp trên một số bệnh cụ thể ở những người khỏe mạnh và những người mắc bệnh mãn tính:

• Bệnh ung thư: Một nghiên cứu mù đôi có đối chứng giả dược đã cung cấp vitamin tổng hợp và giả dược cho 14.000 bác sỹ. Sau 11 năm những người đàn ông dùng vitamin tổng hợp đã giảm đáng kể 8% tổng  số ca ung thư so với những người đàn ông dùng giả dược. Kết quả không khác nhau ở những người đàn ông có tiền sử ung thư khi bắt đầu nghiên cứu và những người đàn ông khỏe mạnh lúc đầu.
• Bệnh tim mạch: Nghiên cứu mù đôi có đối chứng giả dược đã cung cấp vitamin tổng hợp và giả dược cho hơn 14.000 bác sỹ nam , một số có tiền sử bệnh tim mạch. Sau 11 năm so với giả dược, vitamim tổng hợp không có tác dụng đáng kể đối với bệnh tim mạch 
•  Tử vong: Một số nghiên cứu đã cho thấy tỷ lệ tử vong cao hơn ở những người sử dụng vitamin tổng hợp. Tuy nhiên trong các nghiên cứu này những người tham gia nghiên cứu đã mắc một số bệnh nghiêm trọng và họ bắt đầu sung vitamin tổng hợp ngay khi sức khỏe của họ xấu đi với hy vọng cải thiện sức khỏe. Những trường hợp này uống vitamin tổng hợp có thể đã muộn.

Nghiên cứu sức khỏe phụ nữ Iowa được sử dụng 15 loại vitamin và khoáng chất cả vitamin tổng hợp tại ba khoảng thời gian khác nhau và xác định số lượng phụ nữ tử vong trong 19 năm. Nghiên cứu cho thấy phụ nữ trên 55 tuổi có nguy cơ tử vong cao hơn những người không dùng. Nghiên cứu cũng cho kết quả tương tự đối với các loại vitamin và khoáng chất khác như folate, vitamin B6, magie và kẽm.

Tuy nhiên trong nghiên cứu này đã không loại trừ các phụ nữ bị bệnh hoặc tính thời gian họ sử dụng vitamin. Kết quả là, không biết được những người phụ nữ này đã uống vitamin khi bị bệnh hay là họ bị bệnh rồi mới bắt đầu sử dụng vitamin. Ở những người phụ nữ bị bệnh, vitamin thường không có khả năng làm giảm nguy cơ tử vong.

Tóm lại 

Điều quan trọng cần nhớ vitamin tổng hợp không thể thay thế một chế độ ăn cân bằng lành mạnh theo bất kỳ cách nào. Mục đích chính của vitamin tổng hợp là lấp đầy khoảng trống dinh dưỡng và chỉ cần cung cấp một lượng nhỏ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Vitamin không thể cung cấp chất xơ hoặc hương vị thực phẩm vốn là chìa khóa của một bữa ăn. Tuy nhiên vitamin tổng hợp đóng vai trò quan trọng khi mà các chất dinh dưỡng cần thiết không được cung cấp đầy đủ thông qua một chế độ ăn tối ưu. Trong trường hợp này việc lựa chọn sản phẩm của thương hiệu đắt tiền hay sản phẩm của thương hiệu tiêu chuẩn cũng sẽ mang kết quả như nhau. Hãy tìm sản phẩm có chứa lượng cho phép hàng ngày được đề xuất và có dấu phê duyệt của Dược phẩm Hoa Kỳ ( USP ) trên nhãn.